Kısa Notlar Yazılar

Hangi Tip Cezaevi Daha İyi? – Kadınlar Mars’tan, Erkekler Alcatraz’dan! Bazı sorular vardır ki cevabı sizi Nobel Barış Ödülü’ne götürür; bazılarıysa yalnızca kahkahalarla yuvarlanmanıza neden olur. İşte bu yazı kesinlikle ikinci kategoriye giriyor. “Hangi tip cezaevi daha iyi?” sorusu, kulağa biraz karanlık gibi gelse de, gelin bunu günlük hayatın küçük tutsaklıklarıyla kıyaslayarak konuşalım. Hem eğlenelim, hem de belki hepimizin içinde bir parça mahkûm olduğunu kabul edelim. — Kadın Cezaevi: İlişkilerle Örülü Bir Sosyal Hapishane Kadınların kurduğu cezaevinde hücre kapısı sabah 07.00’de kahve kokusuyla açılır. Herkesin derdi dinlenir, kimse yalnız bırakılmaz. Gözaltına alınan birinin dosyası değil, duyguları incelenir. Hücre arkadaşı ağladığında…

Başörtüsü Ne İşe Yarar? Küresel ve Yerel Perspektiflerden Derinlemesine Bir Yolculuk Hayatın anlamı bazen küçük bir kumaş parçasının ardına gizlenir. Başörtüsü de tam olarak böyledir. Kimine göre inancın zarif bir sembolü, kimine göre baskının simgesi… Kimi için özgürlüğün bir parçası, kimi için görünmezliğin perdesi. İşte bu yüzden “başörtüsü ne işe yarar?” sorusu sadece dini bir pratikle ilgili değildir; kimlik, kültür, siyaset ve bireysel özgürlük gibi geniş alanlara yayılır. Gelin bu çok katmanlı soruya hem küresel hem yerel gözle bakalım. Başörtüsü, yalnızca bir örtü değildir; tarih, kimlik, inanç ve direnişin birleştiği çok yönlü bir semboldür. — Başörtüsünün Temel Anlamı: İnançtan Doğan…

Görkemli ve Gösterişli Aynı Şey mi? Antropolojik Bir Bakışla Kültürel Parlaklıkların Anlamı Giriş: Bir Antropoloğun Kültürel Merakı Kültürlerin çeşitliliğini inceleyen bir antropolog için “görkem” ve “gösteriş” sadece estetik ifadeler değildir; bunlar toplumların kimliklerini, değerlerini ve güç ilişkilerini yansıtan sembolik dilleridir. Dünyanın farklı köşelerinde insan toplulukları, kutlamalarından mimarilerine kadar her şeyde bu iki kavramı yeniden tanımlar. Peki, görkemli olanla gösterişli olan arasındaki fark sadece kelimelerde mi gizli, yoksa bu fark toplumların ruhunda mı şekillenir? Bu sorunun cevabı, insanın kendini ifade etme biçiminde, ritüellerinde ve kimliğinde saklıdır. Ritüellerin Dili: Görkem mi, Gösteriş mi? Antropolojik açıdan ritüeller, toplulukların değerlerini sahneye koyduğu performanslardır. Bir…

Görevsizlik İtirazı Ne Zaman Yapılır? — Zihinsel Sınırların Psikolojisi Üzerine Derin Bir Analiz Bir Psikoloğun Meraklı Gözünden İnsan ve Sınırlar Bir psikolog olarak her gün aynı temel soruyla karşılaşırım: “İnsan ne zaman dur demelidir?” Görevsizlik itirazı ilk bakışta yalnızca hukuki bir terim gibi görünür; oysa derinlemesine incelendiğinde, insan zihninin sınır koyma mekanizmalarıyla şaşırtıcı derecede benzerlik taşır. Bir mahkeme, “Bu dava benim görev alanımda değil” dediğinde, aslında bir insanın “Bu benim sorumluluğum değil” demesiyle aynı bilişsel süreci işletir. Psikolojik düzlemde bu, hem farkındalığın hem de öz denetimin bir ifadesidir. Çünkü her sınır, bir fark edişle başlar. — Bilişsel Psikoloji Perspektifi: Farkındalık…

Gömülü Diş Çekilmek Zorunda mı? Öğrenme Sürecinde Görünmeyeni Keşfetmek Bir eğitimci olarak şunu fark ettim: öğrenme, tıpkı bir diş gibi, bazen yüzeye çıkarak kendini belli eder; bazen de derinlerde, görünmez bir şekilde büyür. Gömülü diş kavramı, yalnızca bir ağız sağlığı meselesi değil, aynı zamanda bireyin potansiyelini ve öğrenme sürecini temsil eden güçlü bir metafordur. Çünkü öğrenme de kimi zaman gömülüdür — fark edilmez, sessizce bekler, doğru zamanda ortaya çıkmak ister. “Gömülü diş çekilmek zorunda mı?” sorusu bu açıdan yalnızca bir tıbbi sorgu değil, aynı zamanda bir pedagojik düşünme fırsatıdır. Gömülü Diş ve Öğrenme Süreci: Derinlerdeki Potansiyel Eğitimde “görünmeyen öğrenme” kavramı…

Gut Olunca Ne Yapmalı? Siyaset, Güç ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Analiz Toplumsal düzen ve güç ilişkileri her zaman insanların yaşamını şekillendiren temel unsurlar olmuştur. Bir siyaset bilimci olarak, bu ilişkilerin ne kadar iç içe geçtiğini anlamak, bireylerin sağlık gibi temel insan haklarından bile nasıl etkilendiğini kavrayabilmek adına önemlidir. Gut hastalığı, sadece fizyolojik bir sorun olmanın ötesinde, toplumsal ve politik bir meseleye dönüşebilir. Peki, bu hastalık bize ne anlatıyor? Sağlık, yalnızca tıbbi bir sorunun ötesine geçerek, iktidarın, kurumların, ideolojilerin ve vatandaşlık anlayışının nasıl işlediği üzerine önemli ipuçları sunuyor. Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen: Gut Hastalığının Siyasi Yansıması Gut hastalığı, vücutta…

Deli Eylemek Ne Demek? Geçmişten Günümüze Bir Toplumsal Kavramın Evrimi Geçmişi Anlamaya Çalışan Bir Tarihçinin Girişi Tarihi anlamaya çalışırken, geçmişin her dönemi birer yansıma bırakır; bu yansımalarda hem bireysel hem de toplumsal yaşantılar iz bırakır. Bir kelimenin anlamı, o kelimenin kullanıldığı zaman dilimine, o toplumu etkileyen sosyal ve kültürel koşullara bağlı olarak değişir. Bugün sıkça duyduğumuz ve bazen yanlış anlamlarla kullanılagelen “deli eylemek” ifadesi de bunlardan biridir. Bu terim, hem tarihsel süreçlerin bir parçası hem de toplumsal dönüşümlerin göstergesi olarak karşımıza çıkar. “Deli eylemek” ifadesi, aslında ne kadar basit görünse de, düşündüğümüzde derin bir anlam taşır. Kişinin “deli” olarak nitelendirilmesi,…

ENFP Hangi Fonksiyon? – “Ne mi, Fi mi?” Mitleri Yıkıp Gerçeği Konuşalım ENFP deyince çoğu kişinin aklına “yaratıcı, sıcak, vizyoner” klişeleri geliyor. Peki, dürüst olalım: ENFP’yi gerçekten çalıştıran motor nedir? “Hangi fonksiyon?” sorusu basit görünse de tartışmalı; çünkü etiketlerin cazibesi, bilişsel gerçekleri çoğu zaman sisli bırakıyor. Benim iddiam şu: ENFP’nin kalbinde Dışadönük Sezgi (Ne) vardır; ama onu İçedönük Duygu (Fi) olmadan anlamaya kalkmak, pusulasız harita okumaktır. Üstelik bu ikiliyi romantikleştirip “her zaman harika çalışır” sanmak da büyük hata. Hadi, gündelik gözlemler ve keskin eleştirilerle masayı devirelim. Klasik Dizilim: Ne–Fi–Te–Si (ve Neden Her Zaman Böyle Hissettirmiyor?) Dominant: Ne (Dışadönük Sezgi). Fikir…

Öğrenmenin Dönüştürücü Gücü Üzerine Bir Başlangıç Bir bitkinin yaşam döngüsünü izlemek, aslında öğrenmenin kendisini izlemektir. Her yaprakta, her yeni filizde, öğrenmenin doğallığı saklıdır. Eğitimci olarak biliyoruz ki, öğrenme yalnızca bilgi edinmek değil, aynı zamanda gözlem, sabır ve dönüşüm sürecidir. Bitkilerde görülen zararlılarla mücadele etmek de tıpkı öğrenme gibi bir süreçtir: gözlemle başlar, bilgiyle şekillenir, deneyimle olgunlaşır. Bu yazıda, bitkilerde sıkça rastlanan kırmızı örümcek (Tetranychus urticae) sorununu yalnızca tarımsal bir problem olarak değil, aynı zamanda pedagojik bir öğrenme süreci olarak ele alacağız. — Bitkilerde Kırmızı Örümceği Anlamak: Gözlem Yoluyla Öğrenme Öğrenme teorilerinden biri olan Davranışçı Yaklaşım, gözlem ve tekrarla öğrenmenin önemini…

Balata Biterse Fren Tutmaz mı? Erkekler Mantıkla, Kadınlar Empatiyle Fren Yapar! Bir sabah arabaya bindiniz, kahveniz elinizde, radyoda en sevdiğiniz şarkı çalıyor. Her şey harika… ta ki frene bastığınızda o tatsız “cıııııııırr” sesi gelene kadar! Evet, o ses. Balatanın “ben bittim ama sen devam et” feryadı. İşte bugün, o dramatik ama komik anın kahramanı: balata üzerine konuşacağız! Balata Nedir, Ne İşe Yarar? Balata, fren sisteminin kalbidir. Arabanın “dur” dediği anda, o emir balatalara iletilir ve balatalar da disklere sürtünerek aracı yavaşlatır. Yani kısaca; balata, frene bastığında “tamam kaptan, hallediyorum” diyen kahramandır. Ama… bu kahraman da yorulur! Zamanla aşınır, incelir ve…